Kolej a język

[psim]

Jakiś czas temu, przy okazji konkursu Kolei Mazowieckich na wizerunek nowych lokomotyw, wyszło na jaw że publika ma problem ze słowem "malatura". Tzw. dziennikarze oświadczyli, że ich zdaniem jest to określenie... dziwaczne

Sztuka opuściła strupieszałe muzea, wyszła na ulice i place, a wkrótce pomknie po szynach. Koleje Mazowieckie nie bez zgrzytów wybrały wczoraj wzór dla nowych lokomotyw, nazywając go dziwacznie "malaturą"

Malarnia, malarstwo, majstersztyk - takie hasła można znaleźć w "Słowniku terminologicznym sztuk pięknych", ale malatury nie ma. - Było takie słowo, ale wyszło z użycia. Pamiętam je z czasów swojej młodości. To sposób malowania. Nie należy protestować przeciwko powracającym słowom - apeluje prof. Jerzy Bralczyk, językoznawca.

http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,34 ... ejarz.html

Moim skromnym zdaniem, strupieszałe to są akurat nie muzea, tylko mózgi państwa redaktorstwa, no ale mniejsza z tym. Dziś o czym innym, bo kolega Nynuś chce pogonić nas przy pomocy spony. Wikipedia informuje, że nie ma czegoś takiego jak spona - kiedyś było ale już nie ma.

element koła garncarskiego – jeden z drążków łączących na stałe tarczę roboczą z tarczą pędną koła garncarskiego. Spony całkowicie zanikły w XIX wieku a słowo wyszło z użycia.

Natomiast "wiedza ludowa" łączy to określenie z filmem i piosenką Elektrycznych Gitar "Sposób na Alcybiadesa" (niektórzy może też z książką o tym samym tytule).

Tymczasem spona jest na co dzień używana na kolei



i zgodnie z opisem znalezionym w sieci jest to

Zamek iglicowy. Zamek ten służy do zabezpieczenia iglicy dosuniętej lub odsuniętej w razie uszkodzenia ściągu iglicowego lub zamknięcia nastawczego, w razie wyłączenia rygla zwrotnicowego, podczas robót w zamknięciach nastawczych albo w napędach zwrotnicowych, a szczególnie wszędzie tam, gdzie zachodzi potrzeba przytrzymania iglicy dosuniętej do opornicy.

Ciekawe, czy znajdziemy kolejne słowa, które wyszły z powszechnego użytku, ale zachowały się w żargonie kolejarskim? :-)

[karolmaszynista]

Malatura.
Nigdzie poza KM go nie słyszałem.

[psim]

To ciekawe co piszesz. Z pobieżnego przejrzenia Google wynikałoby że to słowo zostało wprowadzone do użytku przy okazji konkursu na malowanie KMowych lokomotyw i Elfów. Wydaje się, że jednak słyszałem je również wcześniej. I faktycznie:

Dużo wystąpień na pl.misc.kolej, nawet z roku 2000:
http://groups.google.com/group/pl.misc. ... 770f8e567f
http://groups.google.com/group/pl.misc. ... b711698932
http://groups.google.com/group/pl.misc. ... 199017231c

Przedruk z miesięcznika Totus Tuus z roku 2007 mówi o złotej malaturze pociągu papieskiego:
http://www.e-beskidy.com/wspomnienia-ja ... ia-38.html
(polecam ten entuzjastyczny tekst - ciekawie brzmią te zachwyty z perspektywy rzeczywistości po 4 latach, wiedzieliście że nieszczęsny 14WE-07 to "Produkt Roku 2006" według Polskiego Klubu Biznesu?)

Na SkyscaperCity w 2008 użytkownik z Łodzi/Zduńskiej Woli założył wątek "[Polska] Malatury przewoźników kolejowych":
http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=729610

W galerii Phototrans w 2009 pojawiło się zdjęcie SM42-289 w malaturze Cargo:
http://rail.phototrans.eu/14,39901,0.html

Na Wikipedii w styczniu 2010 pojawił się wpis o malaturze lokomotyw IC:
http://pl.wikipedia.org/w/index.php?tit ... d=19963274

Pani Anna Paszko, specjalistka ds. promocji w PKP Intercity, w lipcu 2010 mówi o malaturze TLK:
http://sport.onet.pl/wiadomosci/wyscig- ... omosc.html

[ET40]

Słowo malatura nie jest wcale takie dziwne, po pierwsze przeglądarka Chrome nie podkreśla tego słowa jako błąd (a na przykład sponę podkreśla, ciekawe dlaczego?), po drugie od dawna używam tego słowa zamiennie z "malowanie" i "schemat malowania" i jeszcze nikt mi nie zwrócił uwagi, że mam jakieś przestarzałe słownictwo.

A przykłady, które podał @psim mówią same za siebie - malatura to całkowicie normalne słowo nie trącące archaizmem.

[psim]

ET40, ale "malatura" jest obecnie używane praktycznie wyłącznie przez kolejarzy oraz sympatyków kolei (to tłumaczy Twoje obeznanie z nim). O tym właśnie jest ten wątek - o słowach, które z powszechnego użytku dawniej, obecnie mają występowanie zredukowane do języka branżowego. Jak Indianie w rezerwacie - tkwią w słownictwie kolejowym, i czekają na lepsze czasy.

[ET40]

A miłośnicy komunikacji miejskiej i pracownicy zakładów odpowiedzialnych za transport miejski?

[psim]

Już ustaliliśmy kiedyś że to specyficzna odmiana kolei, podobnie jak rower.

[ET40]

Zwłaszcza autobus lub marszrutka ;-)
Wydaje mi się, że w środowisku MKM blisko spokrewnionym i często przenikającym się ze środowiskiem MK takie określenie również jest w użyciu.

Właśnie - marszrutka. To chyba rusycyzm?

[danyeru]

Właśnie - marszrutka. To chyba rusycyzm?

Tak, po rosyjsku autobus to awtobus i marszrutka właśnie. :-)

A co do malatury, redaktorzy(ny) mogli sprawdzić coś takiego jak słownik języka polskiego, zanim stwierdzili iż słowo jest dziwne i niewystępujące.
http://www.sjp.pl/malatura
http://sjp.pwn.pl/slownik/2480830/malatura

[Mika]

marszrutka

To mnie dziwi, bo pierwszy raz to słyszę / czytam :-P Zawsze było mówione że marszruta :-P
Ta spona mnie całkowicie rozbroiła :-)
Nie wiem czemu malatura jest czymś dziwnym, ale rozmawiajcie panowie, rozmawiajcie.

[ET40]

Marszruta to marszruta, a marszrutka to coś innego. Dla nieobeznanych - to po prostu niewielki busik obsługujący regularną, prywatną linię miejską.

[Mika]

A to sorki, nawet ja nie wiedziałem :-P

[psim]

Na przykład po Lwowie jako "KM" jeżdżą głównie marszrutki, mówi się tam tak również na autobusy dowożące z większych dystansów.



A jak marszrutka, to także marszrutyzacja, czyli planowanie tras przejazdów komunikacją.

Jak dzwonimy gdzieś daleko z telefonu stacjonarnego, to czasami słychać takie szybkie pi-pi-pi-pi-pi-pi-pi-pi. To nazywa się "sygnał marszruty" :-) - połączenie jest zestawiane przez odległe centrale. Tu akurat pojęcie zapewne naturalnie zaniknie wraz z postępującą cyfryzacją central.